*Μα στο τέλος της μέρας, λίγο οδυνηρά πάντα, θα σκέφτεσαι αυτούς

τους δυο-τρεις ανθρώπους με τους οποίους θα μπορούσες

να είχες ζήσει περισσότερα. Ή και τα πάντα.

Είναι εντέλει ίσως τα 15' της ζωής σου που τους αναλογούσαν.

Αν πάλι όχι. Τότε συγχαρητήρια. Είσαι ευτυχισμένος άνθρωπος!

Γιατί αν δεν την ζεις τη ζωή παράφορα βρε μάτια μου.. τότε τί;

Η μικρή αγωνιούσε να περάσει στο Πανεπιστήμιο. Διάβαζε χωρίς σταματημό. Σε όλο το δωμάτιο έβρισκες γραμμένη μία μόνο φράση. "ΕΙΜΑΙ ΜΕΣΑ". Ήθελε τόσο απεγνωσμένα να μπει στο Πανεπιστήμιο. 
"Μαμά, δεν μπορώ άλλο", έλεγε
"Μπορείς. Συνέχισε", της απαντούσε.
"Ναι ρε, μπορώ!", έλεγε μετά στον εαυτό της και συνέχιζε. 
Μάθαινε απ'έξω διάφορα. Για την μικρασιατική καταστροφή, πόσα σχολεία, πόσα μοναστήρια, πόσα σπίτια κάηκαν, για την σταφιδική παραγωγή της χώρας, για τον Κωνσταντίνο, για τον Βενιζέλο. Ήξερε να μεταφράζει Αριστοτέλη, Πλάτωνα, να βρίσκει τα βαθύτερα νοήματα στην Σονάτα του Ρίτσου και να αποκρυπτογραφεί της τρεις λεξούλες των ποιημάτων του Σαχτούρη. Αν και δεν της άρεσε ποτέ αυτό. Για κείνη το κόκκινο ήταν αίμα, το γαλάζιο ουρανός και το εισιτήριο ταξίδι. Ήταν απλά τα πράγματα κατά βάθος, έτσι πίστευε. Ανάμεσα στις σελίδες της νεκρής γλώσσας των Λατίνων κηλίδες από πορτοκαλάδες και ψίχουλα από τοστ, εκεί δίπλα στις μαργαρίτες που ζωγράφιζε όπου έβρισκε λευκή επιφάνεια. Είχαν προκύψει διάφορα θέματα υγείας αλλά τα παραμέρισε όλα, γιατί προείχε ο στόχος: "Νομική Αθηνών". Και όταν έδωσε τον μεγάλο αγώνα τελικά πέρασε Νομική Θεσσαλονίκης και απογοητεύτηκε, αλλά ήταν πολύ περήφανη για να δώσει με το 10%. Όπου πέρασε, αυτό της άξιζε.

Έπρεπε να πάω, να εγκατασταθώ, να σπουδάσω, να γυρίσω, να βρω δουλειά, και στο ενδιάμεσο αν προλάβω να ζήσω και λίγο. Εγώ. Όλα αυτά εγώ. Και αναφέρομαι στο τρίτο πρόσωπο πριν γιατί δεν θυμάμαι όλη εκείνη την μεγάλη προσπάθεια που νόμιζα ότι ήταν ο μεγαλύτερος αγώνας που θα έδινα.
Η πρώτη φορά που πέρασα απ'έξω ήταν όταν έψαχνα για σπίτι. Ένα τεράστιο οικοδομικό συγκρότημα με σχολές. Συγγνώμη λάθος. Ένα τεράστιο οικοδομικό συγκρότημα με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Ιδρύματα. Προχωρήσαμε περιφερειακά με τον πατέρα μου και θυμάμαι την μιζέρια που μου δημιούργησαν τα κάγκελα. "Όχι κάγκελα ρε γαμώτο.." αυτή ήταν η πρώτη μου φράση όταν ήρθα σε επαφή με το Πανεπιστήμιο. Μέσα στον πανικό για να βρούμε σπίτι δεν σταθήκαμε πολύ.
Την επόμενη βδομάδα ξεκινούσαν εγγραφές. Φτερούγιζε λιγάκι η καρδιά μου. Πάντοτε χαμογελούσα όμως. Κατέβηκα στην προφανή στάση "Πανεπιστήμια".
"Συγγνώμη από που μπαίνουμε;"
"Από κει.."
Βγήκα μπροστά στην παλιά Φιλοσοφική. Ένα υπέροχο νεοκλασικό κτίριο.. "ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα", έτσι σκεφτόμουν.
"Συγγνώμη, το κτίριο της Νομικής;"
"Ευθεία και δεξιά.."
Προχωρούσα και έτρεμα. Ξύλινα πατώματα, αμφιθέατρα, αίθουσες συνεδριάσεων..
Τεράστια γκρι κτίρια. Πολλά τεράστια γκρι κτίρια με βρόμικα τζάμια. Γκρι σπασμένα μαρμάρινα πατώματα. "Όχι, Θεε μου, όχι τόσο γκρι..", αυτή ήταν η δεύτερη φράση μου για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Πέρασα μία μισο-σπασμένη πόρτα, με ένα τεράστιο λουκέτο να κρέμεται σε μια αλυσίδα απ'έξω. Στους τοίχους αφίσες, τραπεζάκια κομμάτων, καπνός από τσιγάρα και φωνές.. Με πλησίασαν γύρω στα πέντε διαφορετικά άτομα "Για τις εγγραφές είσαι;", "Γεια έλα από δω να σε βοηθήσουμε..". "καλημέρα έλα από δω να γνωριστείς και με τους άλλους.."
Τους έσπρωχνα διακριτικά, ενώ ούρλιαζα από μέσα μου "ΠΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΟΛΟ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΟΔΟΣ;". Αυτό ήταν το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα για το οποίο αγωνίστηκα; Αυτό ήταν; Έτσι λειτουργούσε;
Γράφτηκα, πήρα το πρόγραμμα "Συγγνώμη από που βγαίνουμε;"-"Από 'δώ".. και έφυγα τρέχοντας.
Δεν θυμάμαι πολλά από το νηπιαγωγείο, αλλά μπορώ να πω ότι βίωσα την ανάμνηση του συναισθήματος εκείνης της πρώτης μέρας που έκλαιγα με λυγμούς και εκλιπαρούσα την μάνα μου να με πάρει μαζί της, να μην μ'αφήσει εκεί. Αλλά τώρα ήμουν ενήλικη! Αλλά τώρα είχα μπει στο Πανεπιστήμιο! Τώρα θα ζούσα την φοιτητική ζωή, ήμουν φοιτήτρια επιτέλους!
Και σήμερα, 5 χρόνια μετά από εκείνη τη μέρα της εγγραφής μου σπαράζω κάθε φορά που έρχομαι αντιμέτωπη με το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα στο οποίο έχω την τιμή να φοιτώ για την κατάντια μας.
Σπαράζω γιατί είναι τραγικό σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα για την πρόοδό σου ο πρώτος καθοριστικός παράγοντας να μην είναι το διάβασμα.
Σπαράζω γιατί είναι ανυπόφορο και αβάσταχτα ειρωνικό να εξαρτάται η πορεία σου από την απόφαση του άλλου, από τα θέλω του και τα δε θέλω του, από το πώς θα κοιμηθεί και το πώς θα ξυπνήσει, από το αν θα διεκδικήσει δικαιώματα εις βάρος των δικαιωμάτων άλλων.
Σπαράζω γιατί είναι ανελέητα ψυχοφθόρο να πιστεύεις ότι αν δεν έχεις τύχη δεν μπορείς να ελπίζεις σε ένα πτυχίο, αν δεν έχεις την δύναμη να ξεφτιλιστείς και να γράψεις το όνομά σου στο γραπτό ενός άλλου, αν δεν παρακαλέσεις όσο πιο ευγενικά μπορείς τον γελοίο επιτηρητή που έχει κάτσει πάνω από το κεφάλι σου και δεν σ'αφήνει να συγκεντρωθείς γιατί "σίγουρα θα αντιγράψεις" γιατί
"δεν είσαι ικανός να τα καταφέρεις μόνος σου", γιατί "πώς θα περάσεις αλλιώς το μάθημα αν όχι έτσι;".
Σπαράζω γιατί πέντε χρόνια μετά συνειδητοποιώ ότι αυτό που μου έδωσε στο μεγαλύτερο ποσοστό το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης είναι η πεποίθηση ότι "Ποτέ δεν θα είσαι αρκετά ικανή" για να φτάσεις στο ένα βήμα παραπέρα, για να ανταποκριθείς σε αυτά που ζητάει η επιστήμη που σπουδάζεις, για να γίνεις κι εσύ επιστήμονας όπως οι αξιότιμοι καθηγητές σου, για να αγγίζεις απλώς και μόνο τη βάση, αυτό το ρημάδι το 5 που καταντήσαμε να εκλιπαρούμε γονυπετείς για να μας χαριστεί. Γιατί αξιότιμοι Κύριοι Καθηγητές, με αυτή την νοοτροπία μας διδάσκετε. Μας μάθατε να πιστεύουμε ότι ό,τι βαθμό παίρνουμε μας τον χαρίζετε ΕΣΕΙΣ, ότι δεν τον κερδίσαμε, ότι είμαστε έρμαια της εύνοιάς σας, ότι δεν είμαστε αρκετά άξιοι για κερδίζουμε κάτι οι ίδιοι, να φτάσουμε με τις ικανότητές μας στο 8, στο 9 ή και το 10. Γιατί πάντα το γραπτό μας δεν θα είναι αρκετά "άριστο" για να φτάσει το "Άριστα-10" σας. Γιατί φυσικά πάντα θα υπάρχουν αρκετά κινητά τηλέφωνα που θα φέρνουν απ'έξω τις απαντήσεις που εσείς έχετε υπαγορεύσει στο μάθημα και κάποια γραπτά θα υπερτερούν πάντα της ελεύθερης σκέψης. Γιατί έτσι είναι δυστυχώς. Σ'αυτήν την χώρα που γεννήθηκε η δημοκρατία και θεσπίστηκε με πανηγυρισμούς η Ελευθερία του να Σκέφτεσαι, του να Ζεις, όλοι όσοι έχουν μία δόση εξουσίας είναι εδώ καθημερινά για να μας υπενθυμίζουν πόσο εύκολο είναι να καταπατηθεί Αυτή από επιλογή. Γιατί η απάντησή σας θα είναι πάντα η ίδια "δεν σε ανάγκασε κανείς να τα υποστείς όλα αυτά", "δεν σε ανάγκασε κανείς να γίνεις δικηγόρος, γιατρός, αρχιτέκτονας, μαθηματικός", "δεν χρειάζεται να γίνουν όλοι επιστήμονες", γιατί πάντα "μπορείς να σπουδάσεις στο εξωτερικό αν δεν μπορείς να μείνεις στην Ελλάδα". Ε, λοιπόν εκεί είναι και το μεγαλύτερό σας σφάλμα, εσάς και της κάθε εξουσίας. Στο ρήμα. Σ'αυτό το ρημάδι το "αν δεν ΜΠΟΡΕΙΣ" να μείνεις στην Ελλάδα. Γιατί η νοοτροπία έχει ως εξής "όποιος δεν μπορεί, φεύγει". Όποιος δεν έχει τα κότσια να αντιμετωπίσει τα δύσκολα φεύγει έξω, έτσι μας μάθανε. Δεν είναι όμως τα δύσκολα, είναι τα παράλογα, είναι τα ακατόρθωτα, είναι όλα αυτά τα δήθεν που προάγουν τα γαμημένα τα Ιδρύματα που μόνο Ανώτατα Εκπαιδευτικά δεν είναι. Που έτρεμα να το παραδεχτώ στον εαυτό που τόσα χρόνια, αλλά νιώθω ότι μπήκα οικειοθελώς σε Σωφρονιστικό Κατάστημα, σε μια φυλακή που με τιμωρεί για την επιλογή μου. Και δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από την εγκλωβισμένη ανάγκη για απελευθέρωση. Γιατί μέσα σ'όλα εμένα η Νομική με έμαθε να μην θέλω να ακολουθήσω το επάγγελμα που σπούδασα, με έκανε να τρέμω στην ιδέα ότι θα συναναστραφώ με ανθρώπους βρόμικους, ανταγωνιστικούς, θηρία, γιατί έτσι φαίνεται η κοινωνία.
Ευχαριστώ θερμά γι'αυτό.
Και σκέφτομαι τον Αριστοτέλης που έλεγε ότι όποιος μπορεί να ζήσει μόνος είναι ή θεός ή θηρίο.. Και είμαι πεπεισμένη πως σήμερα αν ζούσε αυτό θα έλεγε, πως "Όποιος μπορεί να ζήσει με τους άλλους σε αυτήν την κοινωνία είναι ή θεός ή θηρίο". 

Και καταπολεμώ κάθε φορά την βαφτισμένη τους αποτυχία με σχέδια για το μέλλον, όταν θα πάρω αυτό το χαρτί και θα σκέφτομαι πως θα ξεκινήσω να ζω, πώς θα ξεκινήσω να ζω, τι θα σπουδάζω όταν μεγαλώσω, τι θέλω να γίνω.. Και ευτυχώς μας δίνουν την επιλογή να το έχουμε και σε πάπυρο, να δείχνει πιο αξιόλογο - με το αζημίωτο βέβαια.

Και με φαντάζομαι την μέρα της ορκωμοσίας μου να φωνάζω "ΤΗΝ ΒΡΗΚΑ ΤΗΝ ΓΑΜΗΜΕΝΗ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ! ΑΠΟ 'ΔΩ" και να τρέχω προς τον θερμαϊκό με τα παπούτσια στο χέρι και τα λουλούδια κάπου πεταμένα στα μισά πίσω μου, ενώ στα μεγάφωνα θα τραγουδάει ο Σαββόπουλος κάτι απελευθερωτικό.

- Όλες άναψαν τα φώτα, βγήκαν στα 

μπαλκόνια και χειροκροτούσαν. 

Έτσι έπρεπε να γίνει. -

- Πιαστήκαμε όλοι μαζί, 7 άτομα, και

 αρχίσαμε να χορεύουμε με μια φανταστική 

μουσική που ερχόταν από κάπου. 

Έτσι έπρεπε να γίνει. - 

- Δεν θα έπρεπε να έρθουν και να μας σφίξουν το χέρι; Να μας 

πουν "Καλησπέρα, συγχαρητήρια που ζήσατε!" Να πούμε 

ένα "Ευχαριστώ πολύ, το κατά δύναμιν" και να χαμογελάσουμε μεταξύ μας. 

Έτσι έπρεπε. -

Ώρες-ώρες ξέρεις, κοιτάζομαι στον καθρέφτη και νομίζω ότι με βλέπω γερασμένη. Συναντώ ανθρώπους μετά από καιρό και ορκίζονται για το πόσο έχω ομορφύνει, αναρωτιέμαι τι βλέπω λάθος. Ή τι δεν βλέπω πια. 

"..η Ολίβια με περίμενε, τα δόντια μας άρχισαν πάλι να κινούνται αργά και τα βλέμματά μας να μένουν καρφωμένα το ένα στο άλλο με μια ένταση που θύμιζε φίδια. Ήμασταν φίδια που καταβρόχθιζε το ένα το άλλο, με τη συνείδηση ότι θα αφανιστούμε, με τη σειρά μας, από το φίδι που μας καταβροχθίζει όλους και μας χωνεύει όλους, και μας εξομοιώνει στην διεργασία κατάποσης και πέψης ενός οικουμενικού κανιβαλισμού, ο οποίος σφραγίζει κάθε ερωτική σχέση και εξαφανίζει τα σύνορα μεταξύ των κορμιών μας και της sopa de frijoles, ή του huacinango a la veracruzana, ή των enchiladas. . ."

"Τί κρύβεται, άλλωστε, πίσω από μία φωνή; Κρύβεται ένα ζωντανό πρόσωπο - λαιμός, θώρακας, συναίσθημα - που απελευθερώνει μια φωνή διαφορετική από όλες τις άλλες. Μια φωνή προϋποθέτει έναν λάρυγγα, λίγο σάλιο, κάποια παιδικά χρόνια, εμπειρίες μιας ολόκληρης ζωής, ένα μυαλό που επιθυμεί να έχει την ικανοποίηση να δώσει τη δική του μορφή στα ηχητικά μηνύματα. Αυτό που περισσότερο σε ελκύει είναι η χαρά που η φωνή αυτή προσδίδει στην ύπαρξή της: κι αυτή η χαρά σε κάνει να φαντάζεσαι ότι όσο διαφορετική είναι η φωνή, τόσο διαφορετικό είναι και το πρόσωπο που τραγουδάει."

"..και μας εξομοιώνει στην διεργασία κατάποσης και πέψης ενός

 οικουμενικού κανιβαλισμού, ο οποίος σφραγίζει κάθε ερωτική σχέση και 

εξαφανίζει τα σύνορα μεταξύ των κορμιών μας και της 

sopa de frijoles, ή του huacinango a la veracruzana, 

ή των enchiladas. . ."

" Σε κάποιο μέρος, σε κάποια πτυχή της γης, η πόλη 

ξυπνάει με ένα χτύπημα, ένα σφυροκόπημα, ένα αυξανόμενο τρίξιμο. 

Ένας κρότος, μια βουή απλώνονται σ'όλη τη γη, πνίγοντας 

φωνές, αναστεναγμούς, αναφιλητά. . ."

Italo Calvino - Κάτω απ'τον Ιαγουάρο Ήλιο.

- Και στο τέλος το μόνο που θέλω όταν βιώνω την αλλαγή από την φασαρία στην απόλυτη ησυχία του δρόμου με το κλείσιμο της πόρτας, είναι ένα αυτοκίνητο να με κάνει βόλτα μέχρι την Βάρκιζα, ενώ εγώ αποκοιμάμαι κουλουριασμένη με μισάνοιχτο παράθυρο σκεπασμένη με ένα μπουφάν.

Ίσως αυτό το βράδυ να μου αρκούσε αυτό. Μία βόλτα μας στην Βάρκιζα. Ίσως να μην χρειαζόμουν τίποτα παραπάνω..  ούτε κουβέντες, ούτε ποτά, ούτε τσιγάρα, ούτε δυνατά γέλια, ούτε τα πατατάκια που ζήτησα και ήρθαν. Μόνο αυτό.. μια βραδινή βόλτα ως την Βάρκιζα και ένα ήρεμο, σιωπηλό ξημέρωμα -